Grenzeloos
Onze blogs
Als toezichthouder zijn we uiteraard zeer geïnteresseerd in de maatregelen die organisaties treffen om knelpunten en risico’s in hun eigen organisatie aan te pakken. Eind 2022 waren we uitgenodigd voor een bijzondere interventie die de Douane zelf deed in haar eigen organisatie, in de vorm van een toneelstuk. De Douane deelde openhartig met theatermakers ‘radio Kootwijk’ wie zij zijn als organisatie inclusief de daar bijhorende kwetsbaarheden. Daar werd het toneelstuk ‘Grenzeloos’ van gemaakt, waar medewerkers van de Douane, steeds in kleine groepen, naartoe konden. Een aantal van ons mocht hierbij zijn.
De mensen van de Douane staan in de frontlinie. Ze worden geconfronteerd met een snel veranderende wereld voor wat betreft technologie en het gebruik van data. Ze worden geconfronteerd met de criminele onderwereld die probeert voet aan de grond te krijgen in de bovenwereld, om zo hun illegale praktijken uit te kunnen voeren. Ze worden geconfronteerd met bedrijven die zendingen Europa binnen proberen te krijgen, die mogelijk schadelijk zijn voor mens of milieu. Ze moeten opereren in een complex Europees stelsel van heffing en inning van douanerechten en accijnzen, waarbij ze de concurrentiepositie van de Nederlandse en de Europese markt helpen versterken.
Ze werken tegelijkertijd in een “oud” bedrijf (dit jaar 425 jaar!), dat decennialang kennis en expertise heeft opgebouwd. Iets wat zeer van waarde is, maar tegelijkertijd sneller dan ooit aangepast moet worden in deze immer veranderende wereld. Met daarbij – net als veel andere (overheids)organisaties – een grote uitstroom van medewerkers.
Dat brengt dilemma’s met zich mee op de werkvloer, en zorgen. Gebruik ik mijn vergaande bevoegdheden wel goed? Wat zeg ik over werk in mijn privéleven, in verband met het risico op interesse in mijn werk vanuit criminele hoek? Hoe zorg je dat de douanier die risico’s herkent vanuit jarenlange ervaring, en de collega die datagedreven risico’s opspoort, goed samenwerken? Hebben we wel genoeg tijd om alles te doen wat onze opdrachtgevers van ons willen en dan ook nog oog te houden voor de belangen van onze stakeholders?
In het intieme theater van Radio Kootwijk worden deze dilemma’s door zes weergaloze acteurs feilloos uiteengezet. Deze theatervoorstelling is een startpunt voor een gesprek over organisatiecultuur en integriteit binnen de Douane, en over thema’s als veiligheid en leiderschap. Aan de hand van de ervaringen van ‘douanier Cathalijn’ vóel je de worsteling waar zij inzit in haar pogingen om een perfecte douanier te zijn. En hoe moeilijk dat is. Dit krachtige middel maakt deze indringende materie inzichtelijk en bespreekbaar. Het raakt bijna voorbij de woorden, omdat je de vertwijfeling en de spanning van de zoekende Cathalijn zo kunt voelen. Een goed vehikel om daarna in groepen na te praten. Wat herken je hiervan in je werk, wat vind jij lastig? Dat laatste was een deel waar wij als inspectie – heel terecht – niet bij mochten zijn. Maar alleen al het stuk zien, was een indrukwekkende ervaring, dat ook ons stof tot nadenken geeft.