Onderzoek vroegsignalering bij de Belastingdienst
Wat speelt er?
Veel financiële problemen van burgers en bedrijven worden meestal pas in een laat stadium zichtbaar bij de Belastingdienst. Het risico is groot dat wat ooit als een relatief klein financieel probleem startte, steeds groter wordt en uiteindelijk ook problemen geeft op andere vlakken. Hoe eerder financiële problemen bij de Belastingdienst bekend zijn, hoe sneller en eenvoudiger de oplossing vaak is. Dat kan mensen veel stress en mogelijke ellende besparen en draagt bij aan het herstel van vertrouwen in de Belastingdienst. De Belastingdienst besteedt daarom aandacht aan het vroegtijdig signaleren van (betalings-)problemen. Wij onderzochten hoe de Belastingdienst dit aanpakt. Ons onderzoek naar vroegsignalering dat we in 2022 zijn gestart, hebben we in 2023 voortgezet.
Onderzoek naar werkwijze rond vroegsignalering
Vertrekpunt voor dit onderzoek was de vraag hoe de Belastingdienst zelf problemen van burgers en zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) eerder kan herkennen en oplossen. Aan de hand van documenten en gesprekken met medewerkers brachten we in kaart wat de Belastingdienst doet op het gebied van vroegsignalering. Zo worden medewerkers opgeleid om signalen van (mogelijke) problemen beter te herkennen en te weten hoe ze hierop het beste kunnen reageren. Daarnaast is een signaleringsmodel in ontwikkeling, om burgers die in de problemen dreigen te raken zo snel mogelijk te herkennen en verder te helpen.
We spraken ook met mensen die problemen hebben ervaren met de Belastingdienst. Daaruit kwam naar voren dat problemen regelmatig ontstaan of groter worden doordat mensen - om wat voor reden dan ook - niet de verplichte belastingaangifte hebben gedaan en de Belastingdienst een zogeheten ambtshalve aanslag oplegt. Deze aanslag is gebaseerd op een schatting. De gevolgen van een (hoge) ambtshalve aanslag kunnen zeer ingrijpend zijn voor degene die deze krijgt opgelegd. Wanneer de schatting niet in overeenstemming is met het werkelijke inkomen, kunnen er schulden ontstaan. Ook kan men het recht op toeslagen verliezen hierdoor. In ons onderzoek naar vroegsignalering hebben we het ambtshalve proces bij de Belastingdienst meegenomen.
Publicatie rapport
De publicatie van het onderzoeksrapport vroegsignalering door de Belastingdienst vindt plaats begin 2024. We blijven de Belastingdienst op dit gebied volgen.