Omgeving en dialoog
Als nieuwe toezichthouder is het voor ons van groot belang om alle actoren die een rol spelen in de domeinen waarop wij toezicht houden goed te leren kennen. En zij moeten ons ook kennen. Om dit te bereiken, nemen we diverse initiatieven, waaronder het voeren van dialogen met relevante partijen.
Stakeholderbijeenkomsten
We organiseerden verschillende bijeenkomsten met organisaties binnen en buiten de overheid die direct of indirect invloed hebben op de dienstverlening van de organisaties waarop wij toezicht houden. Zo spraken we vanuit onze gedeelde maatschappelijke opgave onder andere met organisaties als de Auditdienst Rijk, de Algemene Rekenkamer, de Nationale ombudsman en het College voor de Rechten van de Mens over de belangrijkste onderzoeksthema’s die de komende jaren een rol spelen in onze onderzoeksprogramma’s. Gezamenlijke bijeenkomsten bleken voor alle betrokkenen nuttig en waardevol te zijn en worden met enige regelmaat onderling georganiseerd. Soms om programma’s te vergelijken, soms om thema’s te verdiepen.
Tijdens een kennismakingsbijeenkomst met onder andere de Bond voor Belastingbetalers, de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs en de stichting Belastingwinkel Rotterdam kwam de praktische uitwerking van wet- en regelgeving aan bod. In dit verband brachten we enkele grote knelpunten in kaart die mensen in de praktijk ervaren wanneer zij te maken hebben met belastingzaken. De contacten met vertegenwoordigers van de genoemde instanties leverden ons relevante informatie op die we goed konden gebruiken bij de totstandkoming van ons nieuwe werkprogramma (2023).
Professionals en burgers
Eind 2022 bezochten we door het hele land kantoren van sociaal raadslieden en andere partijen die een rol spelen in het contact tussen burgers en de landelijke overheid. Zoals Belastingwinkels, formulierenbrigades en een dak- en thuislozenorganisatie. We hebben deze werkbezoeken afgelegd om onze kennis over hun werk te vergroten.
Maar minstens zo belangrijk was de mogelijkheid die we hierbij geboden kregen om de individuele gesprekken met burgers bij te wonen of zelf te mogen voeren en zo uit eerste hand te horen tegen welke problemen zij in de praktijk aanlopen. Deze contacten voorzagen ons van allerlei signalen over situaties waar mensen in de knel komen qua wetgeving en uitvoering op het terrein van fiscaliteit en toeslagen.
Medewerkers uitvoeringsorganisaties
Om goed zicht te krijgen op wat er binnen de domeinen van belastingen, toeslagen en douane speelt, zochten we medewerkers van de uitvoeringsorganisaties actief op. Het gaat bij dit soort bezoeken om wederzijdse kennismaking. Het is niet alleen van belang dat wij weten wat er bij medewerkers speelt, het is evengoed van belang dat zij ons kennen. We brachten bezoeken aan de werkvloer van DG Toeslagen en alle douanekantoren in het land. We maakten er kennis met medewerkers en spraken bij de Douane ook over risico’s die gevolgen kunnen hebben voor bedrijven. We hebben daarnaast een aantal van de ruim 30 belastingkantoren bezocht. Daar kwamen we sfeer proeven, spraken met medewerkers over wat op de werkvloer leeft en lieten ons informeren over waarmee men bezig is.
Aangezien we als inspectie mede vanuit het perspectief van burgers en bedrijven naar de kwaliteit van de uitvoering kijken, maakten we allereerst kennis met de twee directies die hier veel mee te maken hebben: de directies Particulieren en Midden- en Kleinbedrijf (MKB).
Naast enthousiasme hebben we ook zorgen gehoord, zoals de omvangrijke uitstroom van personeel vanwege leeftijd en het snelle verloop in de huidige krappe arbeidsmarkt.
We spraken veel gemotiveerde medewerkers en werden bijgepraat over diverse onderwerpen en ontwikkelingen, zoals projecten die beogen het aantal bezwaarschriften terug te dringen of die erop gericht zijn burgers en zzp’ers die mogelijk problemen hebben actief te benaderen. Maar ook over (inter)nationale samenwerkingsprojecten op het gebied van omzetbelasting, e-commerce of aanpak van fraude. Naast enthousiasme hebben we ook zorgen gehoord, zoals de omvangrijke uitstroom van personeel vanwege leeftijd en het snelle verloop in de huidige krappe arbeidsmarkt.
Er zijn ook zorgen geuit over de balans tussen de menselijke maat en handhaving van de wet, evenals over de ruimte die de wetgeving biedt en de afstand die men ervaart tot het ministerie van Financiën. Deze gesprekken en presentaties zijn nuttig om onze kennis over het werk van de diensten te verbreden en verdiepen. En het helpt om te bepalen waar we met ons toezicht het meeste kunnen bereiken. In 2023 zullen we de bezoeken voortzetten bij belastingkantoren in andere plaatsen.
Werkbezoek van (voormalig) Taxpayers Advocate Service (VS)
In het regeerakkoord Rutte IV is opgenomen dat er een laagdrempelige, onafhankelijke fiscale rechtshulp komt naar voorbeeld van de Amerikaanse Taxpayers Advocate Service. Wat betekent dit en biedt een dergelijke organisatie straks een vangnet voor de individuele klachten en problemen van burgers en bedrijven?
Nina Olsen is voormalig US Taxpayer Advocate en voormalig hoofd van de Office of the Taxpayer Advocate. Zij bracht eerder dit jaar een werkbezoek aan Nederland en kwam tijdens haar toer ook bij ons langs om haar kennis en ervaring te delen. We blijven de plannen voor de vormgeving van fiscale rechtshulp op de voet volgen, omdat dit ons toezichtsveld direct raakt. Als inspectie beoordelen we zelf weliswaar geen individuele situaties van mensen, maar een individuele melding kan wel aanleiding zijn voor een onderzoek naar het grotere probleem dat hier aan ten grondslag ligt.
Staten-Generaal
De Kamer hecht groot belang aan de onafhankelijkheid van de inspectie. Dan is het ook van belang dat wij in onze onafhankelijke rol en transparant het gesprek met de Eerste en Tweede Kamer kunnen voeren. We spraken twee keer met de commissie voor Financiën van de Tweede Kamer.
De eerste keer betrof het een kennismaking waarbij we een toelichting gaven op ons werkprogramma en vragen beantwoordden over onze informatiepositie, onafhankelijkheid en bevoegdheden. Het tweede gesprek ging over onze eerste observaties en het eerste onderzoek dat we hadden uitgebracht, namelijk het onderzoek naar de uitvoeringstoets van het Belastingplan 2023. We brachten ook een bezoek aan de commissie voor Financiën van de Eerste Kamer. Ook dit stond in het teken van een nadere kennismaking.
Congressen
We introduceerden ons als nieuwe toezichthouder op verschillende podia van congressen en netwerkbijeenkomsten die worden bezocht door doelgroepen die voor ons relevant zijn. Van het Nationale Douanecongres tot een symposium van het NOB (Nederlandse Orde van Belastingadviseurs) en van het NVAB-congres (Nederlandse vereniging van advocaten-belastingkundigen) tot het Toezichtfestival, de jaarlijkse netwerkbijeenkomst voor alle toezichthouders in Nederland.
Media
De media spelen een belangrijke rol bij het waarborgen van de transparantie van de overheid. We investeren daarom als inspectie ook actief in deze contacten waarbij we natuurlijk zelf ook maximaal transparant (uiteraard binnen de AVG-richtlijnen) zijn over beleid, onderzoeken en signalen die we binnenkrijgen. De media zijn ook een belangrijke bron van informatie voor de samenleving. We zoeken daarom ook de mediakanalen actief op die ons kunnen helpen om onze doelgroepen beter te bereiken met bijvoorbeeld onze onderzoeksbevindingen en aanbevelingen. We maakten het afgelopen jaar kennis met verschillende redacties en spraken over onze ambitie en rol als nieuwe toezichthouder. Soms waren dit achtergrondgesprekken en af en toe leidde dit tot publicaties of vermeldingen in (vak)media of via online kanalen zoals blogs op onze eigen website of een podcast.